Creatine verhoogt de activiteit van immuuncellen tegen kankercellen

Creatine is een eiwit dat in het lichaam aangemaakt wordt, maar ook uit de voeding gehaald kan worden, vooral uit vlees en vis. Het wordt grotendeels opgeslagen in de spieren, waar het in de vorm van creatinefosfaat een snelle energiebron is voor heel intensieve spieractiviteit. Er zit ook veel creatine in de hersenen, waar het de zenuwcellen voorziet van energie en beschermt tegen beschadiging.

Creatine levert niet alleen energie aan de spieren en de hersencellen, maar ook aan immuuncellen, zoals T-cellen die kankercellen vernietigen.

Immuuncellen circuleren constant in het lichaam en vernietigen beschadigde cellen, gemuteerde cellen en kankercellen. Natural killer cellen herkennen kankercellen en vernietigen ze. Ze trekken andere immuuncellen zoals macrofagen aan, die de kankercellen opnemen en afbreken (fagocyteren). De macrofagen presenteren tumorantigenen (eiwitten die kenmerkend zijn voor kankercellen) aan kankerceldodende T-cellen. Die T-cellen vermenigvuldigen zich om de tumor te vernietigen. Sommige vormen van immunotherapie bij kanker zijn gebaseerd op het verhogen van het aantal en/of de activiteit van T-cellen.

T-cellen hebben enorm veel energie nodig om kankercellen te vernietigen. Een van de bronnen van die energie is creatine. T-cellen die niet voldoende creatine kunnen opnemen, zijn minder goed in staat om zich te vermenigvuldigen en kankercellen te vernietigen. Dat is vastgesteld bij muizen. Wanneer de muizen suppletie met creatine krijgen, wordt de groei van hun tumoren geremd. Creatine is een soort ‘moleculaire batterij’ die zorgt voor voldoende brandstof voor de T-cellen. Creatinesuppletie kan dus ook de werking van op T-cellen gebaseerde immunotherapie versterken (Di Biase S, 2019).

Creatine wordt aangemaakt uit de aminozuren arginine en glycine. De stof die daarbij ontstaat moet vervolgens gemethyleerd worden om creatine te vormen. Het krijgt een methylgroep (CH3) van S-adenosylmethionine (SAM), de geactiveerde vorm van het aminozuur methionine. SAM wordt in dit proces omgezet in homocysteïne, dat weer gerecycleerd moet worden tot methionine. Daar zijn vitamine B12, foliumzuur, vitamine B6, vitamine B2, choline en betaïne voor nodig.

De aanmaak van creatine verbruikt ongeveer 40% van de methyl die door methionine (SAM) geleverd wordt. Het vormt een zware belasting voor dit metabolisme, omdat de methylgroepen weer aangevuld moeten worden door recyclage.

Creatine zit ook in de voeding, maar uitsluitend in vlees en vis. Rauw vlees en rauwe vis bevatten het meeste creatine, namelijk één tot twee gram per halve kilogram. Door verhitting wordt creatine echter grotendeels omgezet in creatinine.

Plantaardige voeding bevat geen creatine. Vegetariërs moeten zelf creatine aanmaken en hebben dus voldoende arginine, methionine en glycine nodig (en vooral voldoende B-vitaminen en methyldonoren om methionine te recycleren).

Nutriënten die nodig zijn voor de aanmaak van creatine

©Hilde Maris

Meer info
Creatine. Meer dan voedsel voor de spieren. PlaceboNocebo 40.
Immunotherapie bij kanker. Revolutionaire doorbraak of Russische Roulette? PlaceboNocebo 43.

Referentie

Di Biase S, Ma X, Wang X, et al. Creatine uptake regulates CD8 T cell antitumor immunity. J Exp Med. 2019;216(12):2869–2882.