Verandering van leefstijl kan veroudering omkeren

De levensduur van de mens wordt bepaald door het beperkt aantal keren dat menselijke cellen zich kunnen delen. Voortplantingscellen kunnen zich onbeperkt blijven delen, maar zodra een voortplantingscel in het embryo een ontwikkelingscel wordt, begint de klok te tikken en kan ze nog slechts zo’n 70 tot 100 keer delen. Dit beperkt aantal delingen noemt men de Hayflick Limiet. Zodra deze limiet bereikt is, verliest de cel haar vermogen om te delen en treedt ‘ouderdom’ in. Deze tijdslimiet wordt gevormd door de uiteinden van de chromosomen, de telomeren.

Telomeren zijn opgebouwd uit lange ketens van DNA-basen. Bij de conceptie bedraagt de gemiddelde lengte van de telomeren van de mens zo’n 15.000 basen. Deze lengte begint vanaf dan af te nemen aan een snelheid van ongeveer 100 basen per celdeling.

Bij de geboorte is de telomeerlengte al afgenomen tot 10.000 basen. Gedurende de levensloop zakt de gemiddelde telomeerlengte geleidelijk tot ongeveer 5.000 basen. Op dat moment verliezen cellen het vermogen om zich nog verder te delen, ze worden ‘senescent’ of oud. Alle lichaamsfuncties gaan achteruit tot men uiteindelijk van ouderdom sterft.

Het vermogen van een cel om zich te delen is belangrijk voor de aanmaak van nieuw weefsel, voor het herstel en regeneratie van weefsels en organen. Hoe sneller de telomeren korter worden, hoe sneller men veroudert.

Korte telomeren worden onder meer geassocieerd met kanker, hart- en vaatziekten, insulineresistentie, diabetes, alzheimer, osteoporose en daling van de immuniteit.

Lange telomeren worden geassocieerd met een betere weerstand tegen degeneratieziekten en een langer leven.

Gezonde leefstijlfactoren zorgen voor langere telomeren: sporten, een hoge groenten- en fruitconsumptie, weinig eten, weinig koolhydraten eten, stress verminderen, yoga, meditatie, een positieve instelling en een stimulerende omgeving.

Supplementen die de telomeren lang houden of verlengen: omega-3, antioxidanten, B-vitaminen, vitamine D, astragalus, N-acetylcysteïne en resveratrol.

Ongezonde leefstijlfactoren verkorten de telomeren: roken, te veel alcohol, stress, overgewicht, bewerkte vleesproducten, zware metalen, toxines, gebrek aan antioxidanten en nutriënten, een negatieve instelling, verveling en afstomping.

Het goede nieuws is dat je door het veranderen van een ongezonde leefstijl in een gezonde leefstijl je telomeren kan verlengen en veroudering kan omkeren. In een recente studie werden 35 mannen met prostaatkanker vijf jaar gevolgd. Hun telomeren werden aan het begin en aan het einde van die vijf jaar gemeten. Tien van hen moesten hun leefstijl veranderen: meer groenten en fruit, veel plantaardige proteïnen, weinig koolhydraten en dierlijke producten, stressmanagement (yoga, meditatie, relaxatie), matig intensieve beweging en wekelijkse bijeenkomsten (sociale ondersteuning). De andere 25 mannen dienden ter controle.

Na vijf jaar waren de telomeren van de mannen met de aangepaste leefstijl gemiddeld 10% langer geworden. Die van de controlemannen waren gemiddeld 3% korter geworden. Hoe beter de mannen zich aan de gezonde leefstijl hielden, hoe langer hun telomeren.

Het is nooit te laat om je leefstijl te verbeteren. Elke kleine verandering die je invoert, maakt een verschil.

©Hilde Maris

Referenties

1. Ornish D, Lin J, Chan JM, et al. Effect of comprehensive lifestyle changes on telomerase activity and telomere length in men with biopsy-proven low-risk prostate cancer: 5-year follow-up of a descriptive pilot study. Lancet Oncol. 2013 Sep 16. pii: S1470-2045(13)70366-8.
2. Houben JM, Giltay EJ, Rius-Ottenheim N et al. Telomere length and mortality in elderly men: the Zutphen Elderly Study. J Gerontol A Biol Sci Med Sci. 2011 Jan;66(1):38-44.
3. Mirabello L, Huang WY, Wong JY. The association between leukocyte telomere length and cigarette smoking, dietary and physical variables, and risk of prostate cancer. Aging Cell. 2009 Aug;8(4):405-13.