Javaanse nierthee is een bijzonder voedingsmedicijn

Javaanse nierthee of Orthosiphon stamineus is een plant die in de volksgeneeskunde al eeuwen gebruikt wordt voor het maken van thee tegen nier- en blaasaandoeningen.

De thee heeft een vochtafdrijvend effect, ze verhoogt de uitscheiding van urinezuur en heeft een antibacteriële en ontstekingsremmende werking. Bovendien remt ze de vorming van nierstenen, verkleint ze nierstenen en ontspant ze de urineleiders, zodat bestaande nierstenen gemakkelijker verwijderd kunnen worden.

In de negentiende eeuw ontdekte men in het Westen de diuretische of vochtafdrijvende werking van de plant, waardoor de belangstelling gewekt was voor het gebruik van Orthosiphon als kruidengeneesmiddel. Toch is pas de laatste twintig jaar echt onderzoek gedaan naar de medicinale eigenschappen van Javaanse nierthee.

Recent hebben wetenschappers de plant bestempeld als een ‘bijzonder voedingsmedicijn’. Ze deden dat op basis van onderzoek waaruit blijkt dat Orthosiphon opmerkelijke medicinale eigenschappen heeft, met een brede waaier van effecten op heel het metabolisme:

• heeft een vochtafdrijvende werking (diuretisch)
• verlaagt urinezuur, ureum
• voorkomt de vorming van nierstenen
• beschermt de nieren tegen beschadiging door medicijnen, chemotherapie, toxische stoffen
• verwijdt de urineleiders (vergemakkelijkt de verwijdering van nierstenen)
• remt oxidatieve stress (antioxidant)
• remt ontsteking en werkt pijnstillend
• heeft een antibacteriële werking, remt de groei van onder andere Bacillus subtilis, Bacillus cereus, Staphylococcus aureus, Streptococcus mutans, Listeria monocytogenes, Escherichia coli, Vibrio parahaemolyticus, Salmonella enteritidis, Salmonella typhimurium en Klebsiella pneumoniae
• moduleert de immuniteit
• beschermt de lever tegen toxische stoffen
• verlaagt de bloedsuikerspiegel
• verlaagt cholesterol en triglyceriden
• voorkomt gewichtstoename bij een vetrijk dieet
• stimuleert de aanmaak en uitscheiding van gal
• voorkomt leververvetting
• beschermt de maagwand tegen beschadiging en maagzweren
• ontspant de spieren in de bloedvaten en organen
• verwijdt de bloedvaten
• verlaagt de bloeddruk (diuretisch, ontspant de bloedvaten, remt ACE)
• remt de groei van kankercellen en tumoren
• remt angiogenese en vasculaire endotheliale groeifactor (de vorming van nieuwe bloedvaten, o.a. bij tumoren en maculadegeneratie)

Oorspronkelijk werd Javaanse nierthee ook echt als thee gedronken (warm of koud getrokken), maar sinds de medicinale eigenschappen ook in de geneeskunde bekend zijn, wordt Orthosiphon vooral als extract (capsules) of tinctuur (druppels) genomen. De thee werkt even goed, maar capsules of druppels zijn voor veel mensen handiger, vooral wanneer het therapeutisch ingezet moet worden.

Javaanse nierthee kan je maken door twee tot drie theelepels gedroogde bladeren in een kop warm water vijftien tot twintig minuten afgedekt te laten trekken. Je kan de bladeren ook laten trekken in koud water, maar dan moet je ze minstens acht uur laten trekken.

©Hilde Maris

Meer info
Javaanse nierthee wordt uitgebreid besproken in PlaceboNocebo 33.

Referentie

Ashraf K, Sultan S, Adam A. Orthosiphon stamineus Benth. is an Outstanding Food Medicine: Review of Phytochemical and Pharmacological Activities. J Pharm Bioallied Sci. 2018 Jul-Sep;10(3):109-118.