Transvetzuren verhogen het risico op dementie

Transvetzuren verhogen het risico op dementie

Een hoge bloedwaarde van transvetzuren is gelinkt aan een hoger risico op alle vormen van dementie, ook aan de ziekte van Alzheimer.

Transvetzuren zijn vetzuren die ontstaan door industriële bewerking, meestal door het hard maken van plantaardige olie. Vloeibare olie wordt in de voedingsindustrie gehydrogeneerd om ze smeerbaar te maken (bijvoorbeeld voor het maken van margarine). Onverzadigde vetzuren worden op die manier omgezet in schadelijke transvetzuren (vooral elaïdinezuur). Transvetzuren zitten in margarine, gefrituurd voedsel, chips, snacks, snoep, melkpoeder, gebak, koekjes, kant-en-klaar voedsel en alles wat gemaakt is met geharde, (gedeeltelijk) gehydrogeneerde plantaardige olie.

Transvetzuren worden ook van nature aangemaakt in de maag van herkauwers en zitten dus ook in vlees, boter, melk en kaas, maar in kleinere hoeveelheden en in een andere vorm (vacceenzuur).

Uit een langlopende Japanse studie blijkt dat mensen met de hoogste concentratie van het transvetzuur elaïdinezuur in het bloed 53% meer kans hadden om dement te worden dan mensen met de laagste concentratie van elaïdinezuur. Ze hadden ook 43% meer kans om alzheimer te krijgen, los van andere risicofactoren (Honda T, 2019).

Te veel transvetzuren verstoren verschillende biochemische en metabole processen (zie kader). Een hoge inname van transvetzuren is ook gelinkt aan metabool syndroom, hart- en vaatziekten, diabetes, kanker (darmkanker, borstkanker, prostaatkanker, pancreaskanker), hormonale stoornissen, onvruchtbaarheid, zwangerschapscomplicaties, groeistoornissen en leermoeilijkheden bij kinderen (Micha R, 2009; Wilczek MM, 2017; Hu J, 2011; Dhaka V, 2011; Çekici H, 2019).

Effecten van transvetzuren

  • verstoren de integriteit van de celmembraan en alle celfuncties
  • verstoren de overdracht van boodschappen tussen zenuwcellen (neurotransmissie)
  • verstoren het vetzuurmetabolisme; ze blokkeren de enzymen die omega-6 en omega-3 vetzuren omzetten in verschillende signaalstoffen; ze verstoren op die manier onder andere de immuniteit, ontstekingsprocessen en de bloedstolling
  • verhogen ontstekingsprocessen in heel het lichaam
  • verlagen de gevoeligheid van cellen voor de werking van insuline
  • wijzigen de grootte, het aantal en de samenstelling van vetcellen in vetweefsel
  • verhogen LDL-cholesterol, verlagen HDL-cholesterol
  • verhogen lipoproteïne a (een risicofactor voor atherosclerose)
  • verstoren de endotheel functie (veroorzaken stijve bloedvaten)
  • verlagen de spermakwaliteit
  • verhogen het risico op onvruchtbaarheid bij mannen en vrouwen
  • zijn gelinkt aan zwangerschapscomplicaties
  • verminderen de kwaliteit van moedermelk

©Hilde Maris

 

Referenties

  1. Çekici H, Akdevelioğlu Y. The association between trans fatty acids, infertility and fetal life: a review. Hum Fertil (Camb). 2019;22(3):154–163.
  2. Dhaka V, Gulia N, Ahlawat KS, Khatkar BS. Trans fats-sources, health risks and alternative approach - A review. J Food Sci Technol. 2011;48(5):534–541.
  3. Ginter E, Simko V. New data on harmful effects of trans-fatty acids. Bratisl Lek Listy. 2016;117(5):251–253.
  4. Honda T, Ohara T, Shinohara M, et al. Serum elaidic acid concentration and risk of dementia: The Hisayama Study. Neurology. 2019;93(22):e2053–e2064.
  5. Hu J, La Vecchia C, de Groh M, et al. Dietary transfatty acids and cancer risk. Eur J Cancer Prev. 2011;20(6):530–538.
  6. Micha R, Mozaffarian D. Trans fatty acids: effects on metabolic syndrome, heart disease and diabetes. Nat Rev Endocrinol. 2009;5(6):335–344.
  7. Wilczek MM, Olszewski R, Krupienicz A. Trans-Fatty Acids and Cardiovascular Disease: Urgent Need for Legislation. Cardiology. 2017;138(4):254–258.
Rubriek
Kort & Krachtig