Rusteloze benen verminderen door voldoende te bewegen

Rusteloze benen syndroom is een neurologische aandoening die gekenmerkt wordt door een onweerstaanbare drang om de benen te bewegen, vooral ’s avonds en ’s nachts, wanneer het lichaam in rust is. Het komt voor in verschillende gradaties en vormen en het gaat vaak gepaard met een gebrek aan slaap, vermoeidheid, stress, mentale klachten, angst en depressie.

In de meeste gevallen wordt rusteloze benen syndroom veroorzaakt door een ontregeld centraal zenuwstelsel, voornamelijk als gevolg van een verstoorde werking van dopamine en een verstoorde ijzerbalans in de hersenen, die op hun beurt veroorzaakt kunnen worden door verschillende onderliggende ziektebeelden en verstoorde lichaamsfuncties (Szentkirályi A, 2014).

Rusteloze benen worden vaak behandeld met medicijnen die dopamine verhogen, al dan niet in combinatie met ijzersuppletie. Hoewel dat de symptomen in eerste instantie vaak verbetert, verandert het weinig aan de eigenlijke oorzaken van een ontregeld zenuwstelsel. Het kan het ziektebeeld zelfs verergeren. Vaak is er geen gebrek aan dopamine, maar juist te veel. En te veel ijzer kan net als te weinig ijzer rusteloze benen veroorzaken.

Beweging is de beste manier om de werking van dopamine te herstellen. Lichamelijk actief zijn verhoogt de aanmaak en vrijgave van dopamine in de hersenen en het aantal dopaminereceptoren in het centraal zenuwstelsel. Regelmatig matig tot intensief bewegen verhoogt de antioxidantcapaciteit, vermindert ontsteking van het zenuwstelsel (neuro-inflammatie), verbetert de bloeddoorstroming en beschermt de dopamine-aanmakende zenuwcellen tegen beschadiging (Lin TW, 2013; Marques A, 2021).

Beweging werkt in op verschillende van de onderliggende mechanismen van rusteloze benen en is een uitstekende manier om de symptomen te verminderen. Er is vooral heel veel onderzoek gedaan bij mensen met ernstige nierziekten die door hemodialyse rusteloze benen, slapeloosheid, vermoeidheid en depressie ontwikkelen. Al deze klachten kunnen verlicht worden door beweging. Beweging werkt vaak even goed als dopamine agonisten, en het heeft geen bijwerkingen (Song YY, 2018; De Mello MT, 2004).

Vermijd echter intensieve lichamelijke inspanningen vlak voor het slapengaan, want dat kan rusteloze benen soms (acuut) verergeren.
 

Meer lezen over dit onderwerp?

Rusteloze benen syndroom is een spectrum van ontregelde lichaamsfuncties. De preventie en behandeling ervan wordt uitgebreid beschreven in PlaceboNocebo 61 (rusteloze benen en slaapapneu).

Referenties:

1. De Mello MT, Esteves AM, Tufik S. Comparison between dopaminergic agents and physical exercise as treatment for periodic limb movements in patients with spinal cord injury. Spinal Cord. 2004 Apr;42(4):218-21. doi: 10.1038/sj.sc.3101575. PMID: 15060518.
2. Lin TW, Kuo YM. Exercise benefits brain function: the monoamine connection. Brain Sci. 2013 Jan 11;3(1):39-53. doi: 10.3390/brainsci3010039. PMID: 24961306; PMCID: PMC4061837.
3. Marques A, Marconcin P, Werneck AO, Ferrari G, Gouveia ÉR, Kliegel M, Peralta M, Ihle A. Bidirectional Association between Physical Activity and Dopamine Across Adulthood-A Systematic Review. Brain Sci. 2021 Jun 23;11(7):829. doi: 10.3390/brainsci11070829. PMID: 34201523; PMCID: PMC8301978.
4. Song YY, Hu RJ, Diao YS, et al. Effects of Exercise Training on Restless Legs Syndrome, Depression, Sleep Quality, and Fatigue Among Hemodialysis Patients: A Systematic Review and Meta-analysis. J Pain Symptom Manage. 2018 Apr;55(4):1184-1195. doi: 10.1016/j.jpainsymman.2017.12.472. Epub 2017 Dec 14. PMID: 29247753.
5. Szentkirályi A, Völzke H, Hoffmann W, et a l. Multimorbidity and the risk of restless legs syndrome in 2 prospective cohort studies. Neurology. 2014 Jun 3;82(22):2026-33. doi: 10.1212/WNL.0000000000000470. Epub 2014 May 7. PMID: 24808014.