Overdiagnose van kanker

Ongeveer twintig procent van vijf veelvoorkomende vormen van kanker is het resultaat van overdiagnose. Dat is de conclusie van een Australische studie die de gegevens van de nationale gezondheidszorg van meer dan dertig jaar analyseerden.

Met overdiagnose bedoelt men de diagnose van kanker bij mensen die nooit symptomen of gezondheidsproblemen ervaren zouden hebben – en ook niet eerder overleden zouden zijn – wanneer hun kanker niet ontdekt en niet behandeld zou zijn. De belangrijkste oorzaak van overdiagnose zijn de grootschalige screeningsprogramma’s bij gezonde mensen.

Van verschillende vormen van kanker is al langer bekend dat ze vaak overgediagnosticeerd worden. Dit is de eerste studie die het risico op overdiagnose berekende voor vijf van die kankers: borstkanker, schildklierkanker, nierkanker, prostaatkanker en huidkanker (melanoom).

De onderzoekers berekenden dat in 2012 bij vrouwen 22% van de gevallen van borstkanker, 58% van de nierkankers, 54% van de melanomen en maar liefst 73% van de gevallen van schildklierkanker overgediagnosticeerd waren. Dit stond gelijk aan 18% van alle kankerdiagnoses bij vrouwen.

Bij mannen was volgens hun berekening 42% van de prostaatkankers, 42% van de nierkankers, 58% van de melanomen en 73% van de schildklierkankers overgediagnosticeerd. Dit stond gelijk aan 24% van alle kankerdiagnoses bij mannen.

Volgens hoofdonderzoeker Paul P. Glasziou is bij borstkanker, prostaatkanker en melanoom de overdiagnose vooral het gevolg van intensieve screening. Nierkanker wordt vaak gediagnosticeerd tijdens een scan van de buik voor een andere aandoening en bij schildklierkanker is de overdiagnose vooral te wijten aan het overmatig testen van de schildklierfunctie. Tijdens screening worden abnormale cellen gedetecteerd die eruitzien als kankercellen, maar zich niet gedragen als kankercellen.

Overdiagnose van kanker is volgens de onderzoekers ook de reden waarom voor deze vormen van kanker tegenwoordig zo’n hoog overlevingspercentage gezien wordt (vijf jaar overleving) (Glasziou PP, 2019).
Verschillende andere onderzoekers zijn al eerder tot dezelfde conclusie gekomen en pleiten ervoor om bepaalde aandoeningen die nu kanker genoemd worden, niet meer ‘kanker’ te noemen (Nickel B, 2018; Esserman LJ, 2019).

©Hilde Maris

Meer info
Kanker begrijpen. De wijsheid van het lichaam (Hilde Maris). Vorthex Aequo, 2016. ISBN 9789081906135

Referenties

1. Esserman LJ, Varma M. Should we rename low risk cancers?. BMJ. 2019;364:k4699. Published 2019 Jan 23.
2. Glasziou PP, Jones MA, Pathirana T, Barratt AL, Bell KJ. Estimating the magnitude of cancer overdiagnosis in Australia [published online ahead of print, 2019 Dec 19]. Med J Aust. 2019;10.5694/mja2.50455.
3. Nickel B, Moynihan R, Barratt A, Brito JP, McCaffery K. Renaming low risk conditions labelled as cancer. BMJ. 2018;362:k3322. Published 2018 Aug 12.