De spieren maken antikankerstoffen aan tijdens het sporten

Beweging wordt beschouwd als een van de krachtigste en meest veelzijdige ‘kankermedicijnen’. Regelmatig matig tot intensief bewegen heeft een gunstig effect op alle lichaamsprocessen die rechtstreeks en onrechtstreeks bijdragen aan het ontstaan en de progressie van kanker: een te hoge bloedsuikerspiegel, insulineresistentie, een verstoorde darmflora, chronische ontsteking, een slecht werkend immuunsysteem, een verstoorde balans tussen vrije radicalen en antioxidanten, DNA-schade, te veel stresshormonen, te veel groeifactoren, een verstoorde activiteit van (anti)kankergenen, enz.

Wanneer spieren samentrekken, scheiden ze verschillende bioactieve stoffen af, zoals myokinen en microRNA’s. Dat zijn signaalstoffen die met alle andere cellen overal in het lichaam communiceren en onder andere de omgeving van een tumor wijzigen.

Sommige myokinen (zoals SPARC, oncostatine M, decorine en irisine) hebben een rechtstreeks tumorgroei-remmend effect, terwijl andere myokinen (zoals IL-6, IL-7 en IL-15) de antikankerwerking van het immuunsysteem activeren. Wanneer kankercellen in een proefbuisje blootgesteld worden aan deze stoffen, via het bloed van mensen die juist gesport hebben, wordt hun groei geremd.

MicroRNA’s (of miRNA’s) zijn in het lichaam aangemaakte stukjes RNA (ribonucleïnezuur) die niet gebruikt worden om eiwitten aan te maken, maar die de activiteit van genen regelen, ook de activiteit van kankergenen en groeifactoren. Sommige miRNA’s kunnen de groei van kankercellen remmen, andere zorgen ervoor dat ze sneller groeien. De miRNA’s die door de spieren aangemaakt worden tijdens beweging, activeren verschillende processen die de groei van tumoren afremmen (Papadopetraki A, 2022).

Men doet volop onderzoek om op basis van deze stoffen antikankermedicijnen te maken, maar men ziet daarbij een belangrijke factor over het hoofd: wanneer ze rechtstreeks worden toegediend of hun activiteit kunstmatig verhoogd wordt, zonder dat de spieren alle andere bekende en onbekende signaalstoffen afscheiden, kan het effect heel anders zijn dan verwacht.

Interleukinen zoals IL-6 en myokinen zoals SPARC kunnen namelijk evengoed de groei van een tumor stimuleren (Fisher DT, 2014; Arnold SA, 2009). Dat geldt voor alle signaalstoffen die in het lichaam aangemaakt worden. Hun pro- of antikankerwerking wordt bepaald door welke soort cellen deze stoffen afscheiden en via welke receptoren ze hun signalen doorgeven aan andere cellen. De activiteit van tumorgroei-remmende of -activerende signaalstoffen wordt bepaald door alle signalen in heel het lichaam.

Er is maar één manier om van de veelzijdige antikankerwerking van myokinen en spier-miRNA’s gebruik te maken, namelijk je spieren in beweging brengen.

©Hilde Maris

Referenties:

1. Arnold SA, Brekken RA. SPARC: a matricellular regulator of tumorigenesis. J Cell Commun Signal. 2009 Dec;3(3-4):255-73. doi: 10.1007/s12079-009-0072-4. Epub 2009 Oct 7. PMID: 19809893; PMCID: PMC2778590.
2. Fisher DT, Appenheimer MM, Evans SS. The two faces of IL-6 in the tumor microenvironment. Semin Immunol. 2014 Feb;26(1):38-47. doi: 10.1016/j.smim.2014.01.008. Epub 2014 Mar 3. PMID: 24602448; PMCID: PMC3970580.
3. Papadopetraki A, Maridaki M, Zagouri F, et al. Physical Exercise Restrains Cancer Progression through Muscle-Derived Factors. Cancers (Basel). 2022 Apr 8;14(8):1892. doi: 10.3390/cancers14081892. PMID: 35454797; PMCID: PMC9024747.