Stress speelt een niet te onderschatten rol bij kanker

Stress kan heel veel lichaamsfuncties verstoren en speelt ook een rol in het ontstaan en de progressie van kanker. Hormonen en neurotransmitters die aangemaakt worden tijdens stress kunnen tumoren letterlijk helpen groeien en hun verspreiding in het lichaam vergemakkelijken.

Chronische stress verhoogt niet alleen het risico op kanker, maar geeft ook meer kans op een snellere progressie en een slechtere respons op elke vorm van behandeling. Het verband tussen stress en een verhoogd risico op kanker is het sterkst voor borstkanker. Men schat dat vrouwen met een hoge mate van stress maar liefst negen keer meer kans hebben om borstkanker te krijgen dan vrouwen zonder stress. Stress heeft ook een negatieve impact op de overlevingskans bij verschillende vormen van kanker, onder andere prostaatkanker, longkanker, hersentumoren, mond- en keelkanker, eierstokkanker, leverkanker en lymfeklierkanker (Printz C, 2020; Abate M, 2020).

Tumorcellen hebben net als andere cellen receptoren voor (nor)adrenaline en cortisol. Hoe meer van die receptoren in en rond tumoren aanwezig zijn, hoe slechter de prognose (Chen G, 2021).

Een chronisch verhoogde aanmaak van (nor)adrenaline en een constante activatie van de adrenalinereceptoren stimuleert het ontstaan van kanker, de groei van tumorcellen, de verspreiding van kankercellen (metastase) en de aanmaak van nieuwe bloedvaten die de tumor van voeding voorzien (angiogenese). Het zorgt er ook voor dat kankercellen zichzelf niet zo goed vernietigen en meer resistent zijn tegen chemotherapie en/of stralingstherapie (Chen G, 2021; Shin KJ, 2016; Abate M, 2020).

Alle soorten kankercellen groeien gemakkelijker door overmatige en chronische activatie van de adrenalinereceptoren in de kankercellen zelf, maar ook in verschillende soorten cellen rondom de tumor (Abate M, 2020; Shin KJ, 2016).

Kankercellen kunnen niet alleen nieuwe bloedvaten aanmaken, maar ook nieuwe zenuwen. Met behulp van adrenaline maken ze zenuwgroeifactoren aan, zodat ze nieuwe zenuwverbindingen kunnen aanmaken en via deze nieuwe zenuwen meer adrenaline kunnen ontvangen. Dit verschijnsel staat bekend als tumor-innervatie. Het stelt de tumoren in staat om beter te groeien, net zoals ze beter kunnen groeien als ze via nieuwe bloedvaten meer bloed en voedingsstoffen aangevoerd krijgen. Een hogere tumor-innervatie geeft een slechtere prognose van kanker (Allen JK, 2018).

Chronische hyperactivatie van de adrenalinereceptoren draagt ook bij aan chronische ontsteking, waarvan het kankerpromotende effect bekend is. Het onderdrukt immuunreacties en verhindert het herstel van beschadigd weefsel, waardoor kankercellen minder goed vernietigd worden (Abate M, 2020; Dai S, 2020).

Overmatige activatie van de glucocorticoïde receptoren door cortisol onderdrukt eveneens de immuniteit en weefselherstel. Het stimuleert de groei van tumoren, vooral van hormoongevoelige tumoren, zoals borstkanker, en verhindert de (zelf)vernietiging van kankercellen. Ook extern toegediende corticosteroïden kunnen op deze manier de progressie van kanker versnellen (Volden PA, 2013; Liu L, 2017).

Fragment uit “De gevolgen van stress” in PlaceboNocebo 68.

©PlaceboNocebo

Referenties:

1. Abate M, Citro M, Caputo M, et al. Psychological Stress and Cancer: New Evidence of An Increasingly Strong Link. Transl Med UniSa. 2020 Dec 31;23:53-57. PMID: 33457324; PMCID: PMC7789925.
2. Allen JK, Armaiz-Pena GN, Nagaraja AS, et al. Sustained Adrenergic Signaling Promotes Intratumoral Innervation through BDNF Induction. Cancer Res. 2018 Jun 15;78(12):3233-3242. doi: 10.1158/0008-5472.CAN-16-1701. Epub 2018 Apr 16. PMID: 29661830; PMCID: PMC6004256.
3. Chen G, Qiu L, Gao J, et al. Stress Hormones: Emerging Targets in Gynecological Cancers. Front Cell Dev Biol. 2021 Jul 9;9:699487. doi: 10.3389/fcell.2021.699487. PMID: 34307378; PMCID: PMC8299464.
4. Dai S, Mo Y, Wang Y, et al. Chronic Stress Promotes Cancer Development. Front Oncol. 2020 Aug 19;10:1492. doi: 10.3389/fonc.2020.01492. PMID: 32974180; PMCID: PMC7466429.
5. Liu L, Aleksandrowicz E, Schönsiegel F, et al. Dexamethasone mediates pancreatic cancer progression by glucocorticoid receptor, TGFβ and JNK/AP-1. Cell Death Dis. 2017 Oct 5;8(10):e3064. doi: 10.1038/cddis.2017.455. PMID: 28981109; PMCID: PMC5680577.
6. Printz C. Psychological stress is associated with a higher risk of cervical cancer mortality. Cancer. 2020 Jan 15;126(2):240-241. doi: 10.1002/cncr.32686. PMID: 31917471.
7. Shin KJ, Lee YJ, Yang YR, et al. Molecular Mechanisms Underlying Psychological Stress and Cancer. Curr Pharm Des. 2016;22(16):2389-402. doi: 10.2174/1381612822666160226144025. PMID: 26916018.
8. Volden PA, Conzen SD. The influence of glucocorticoid signaling on tumor progression. Brain Behav Immun. 2013 Mar;30 Suppl(0):S26-31. doi: 10.1016/j.bbi.2012.10.022. Epub 2012 Nov 16. PMID: 23164950; PMCID: PMC3987853.